Recenzja filmu

Tetris (2023)

"To rozbój!" – mówi grany przez Tarona Egertona Henk Rogers na wieść, że Aleksiej Pażytnow (Nikita Efremov), podziwiany przez niego twórca Tetrisa, nie dostanie za swe dzieło wynagrodzenia. Jako mieszkańcy kraju wchodzącego niegdyś w skład bloku wschodniego możemy skwitować tę prostoduszną reakcję pobłażliwym uśmiechem. Doskonale podsumowuje ona jednak bohatera filmu Jona S. Bairda. Henk, osiadły w Japonii deweloper i niepoprawny optymista, nie traci rezonu nawet, gdy dowiaduje się, że tytułowa gra, która miała przynieść mu milionowe zyski, prędzej doprowadzi go do bankructwa. Wyposażony w szczere intencje i godną podziwu determinację leci do ZSRR, by raz na zawsze wyjaśnić kwestie licencji. Bo co może pójść nie tak?


Trzeba to przyznać: negocjacje biznesowe nie są najbardziej interesującym materiałem na film. Na szczęście reżyser sprawnie wykorzystuje zimnowojenne realia, dzięki czemu nadaje opowieści szpiegowskiego charakteru, a przy okazji odmalowuje przemiany społeczne w Europie Wschodniej. Jest bowiem końcówka lat 80. "Zgniły Zachód" pławi się w kapitalizmie, wypuszczając na rynek kolejne dobra mające przynieść korporacjom wymierne zyski, ZSRR pod rządami Gorbaczowa (Matthew Marsh) chwieje się niczym kolos na glinianych nogach. A skoro obywatele coraz głośniej domagają się Coca-Coli i dżinsów Levi'sa, nikogo nie powinno dziwić, że wśród stojących u władzy polityków znajdują się tacy, którzy chcą zabezpieczyć swoją przyszłość po upadku reżimu.

Przekraczając radziecką granicę, Henk właściwie wkłada głowę w paszczę niedźwiedzia. Szczyt odwagi? Dno głupoty? Musicie osądzić sami. Rosjanie, mimo że mogliby zatrzymać bohatera już na lotnisku, podejmują grę. Dbają jednak o to, by odbywała się ona na ich warunkach. Skrupulatnie kontrolują każdy ruch gościa i niczego mu nie ułatwiają. Trudno powiedzieć, na ile Henk uświadamia sobie powagę sytuacji, w jakiej się znalazł, a na ile wychodzi z niej obronną ręką dzięki szczęśliwym zbiegom okoliczności. Wcielającemu się w niego Taronowi Egertonowi należą się brawa. Uśmiechając się spod wąsa, tworzy postać, której nie sposób nie darzyć sympatią. To dzięki jego charyzmie kupujemy tę historię i jesteśmy gotowi przymknąć oko na niedociągnięcia scenariusza. 


Koledzy z planu dotrzymują mu kroku. Na wyróżnienie zasługują szczególnie rosyjscy aktorzy – Nikita Efremov i Igor Grabuzov. Pierwszy, portretując człowieka złamanego przez reżim, a jednak wbrew zdrowemu rozsądkowi podejmującego ryzyko dla przybysza zza granicy, dopełnia protagonistę. Drugi przeraża jako smutny pan z czarnej Wołgi – cyniczny i bezwzględny w dążeniu do celu. Przeciwwagę dla nich stanowią Roger Allam i Anthony Boyle jako Robert Maxwell, multimilioner i potentat mediowy, i jego syn Kevin. Ich duet – ukrywający problemy finansowe ojciec i walczący o poważne traktowanie dziedzic – wprowadza do filmu nieco humoru i pozwala złapać oddech.

Reżyser Jon S. Baird doskonale rozumie gatunkową konwencję. W wygraniu ejtisowej nostalgii pomagają mu nie tylko hity ze ścieżki dźwiękowej (z Final Countdown zespołu Europe na czele), ale też ośmiobitowe animacje. Zapowiadają one kolejne "levele", jakie Henk przechodzi w rozmowach z Rosjanami, a kontrastując z szarym, betonowym krajobrazem ZSRR, stają się symbolem utęsknionej zachodniej wolności. Dzięki temu "Tetris", choć opowiada o prawdziwych wydarzeniach, mocno osadzonych w komunistycznych realiach, nie jest nudną lekcją historii, lecz dobrze skrojoną rozrywką.